İran İstihbarat Mekanizmasının Dönüşümü

Milli İstihbarat Akademisi Başkan Yardımcısı Dr. Hakkı Uygur’un kaleme aldığı “Dünden Bugüne İran İstihbarat Mekanizması” analizi yayınlandı. Çalışmada, 2. Dünya Savaşı sonrası süreçte İran’ın bölgesel bir aktör olma sürecine paralel olarak güçlenen İran istihbarat aygıtının faaliyetleri mercek altına alındı.

Milli İstihbarat Akademisi tarafından yayınlanan analizde İran istihbarat mekanizmasının dönüşüm ele alınırken tarihi süreç, kurumsal dönüm noktaları, süreklilik gösteren yapısal zaaflara odaklanılmış; bu dönüşüm süreci somut hadiseler üzerinden örneklendirildi. Bu bağlamda Orta Doğu’daki en ünlü istihbarat yapılanmalarından olan SAVAK incelenerek, devrime giden süreçteki başarısızlıklarının arka planı irdelendi. Devrimden sonraki süreçte ise İstihbarat Bakanlığı ve Devrim Muhafızları Ordusuna bağlı istihbarat birimlerinin çekişmesinin ve iç politikadaki olumsuz rekabetin başta İsrail olmak üzere hasım güçlere nasıl alan açtığı anlatıldı.

Analizde dengesiz büyüyen, aşırı ideolojik ve siyasi tutum içine giren farklı kurumlardaki yozlaşmaların meydana getirdiği olumsuz etkinin benzeri belki daha da şiddetlisinin istihbarat örgütlerinde de müşahede edilebildiği ve son yüzyılda farklı resmi ideolojileri benimseyen İran özelinde görüldüğü üzere bu durumun, milli güvenlik alanında oldukça yıkıcı sonuçlara yol açabileceği vurgulandı.

İran istihbaratının tarihi seyri

Analize göre İslam Cumhuriyeti’nin ana istihbarat aygıtı olan İstihbarat Bakanlığı, 1990’lı yıllarda rejim muhaliflerine karşı yargısız infazlar gerçekleştirecek kadar siyasallaştı. 2000’li yıllarla birlikte ise bu Bakanlık zayıflamış ve yerini büyük ölçüde DMO’ya bıraktı. Siyasi, askeri ve ekonomik gücünü istihbarat faaliyetlerine de yansıtan DMO, iç güç mücadeleleriyle önemli güvenlik ve istihbarat açıklarına yol açtı. Bu süreçte İran özellikle MOSSAD’a atfedilen sabotajlar, suikastlar ve saldırılar nedeniyle ciddi kayıplar yaşadı. Nükleer tesisler, üst düzey askeri yetkililer ve bilim insanlarına yönelik saldırılar; ülkenin güvenlik imajını derinden sarstı. 2024 yılında İsrail’le artan çatışmalar ve Haniye suikastı, İsrail’in İran topraklarındaki operasyonlarının zirve noktası oluşturdu. İran, bu zayıflıkları gidermek için son 10 yılda Çin ve Rusya ile derinleşen teknolojik iş birliği çabalarına ağırlık verse de şu ana kadar beklenen sonuçlara ulaşamadı.

İran istihbaratının dönüşümü ele alındı

Yayınlanan analizde İslam Cumhuriyeti’nin ana istihbarat aygıtı olan İstihbarat Bakanlığı’nın, 1990’lı yıllarda rejim muhaliflerine karşı yargısız infazlar gerçekleştirecek kadar siyasallaştığı vurgulandı. 2000’li yıllarla birlikte ise bakanlığın zayıfladığı ve yerini büyük ölçüde DMO’ya bıraktığı belirtildi. Siyasi, askeri ve ekonomik gücünü istihbarat faaliyetlerine yansıtan DMO’nun, iç güç mücadeleleriyle önemli güvenlik ve istihbarat açıklarına yol açtığına yer verilen analizde, İran’ın özellikle MOSSAD’a atfedilen sabotajlar, suikastlar ve saldırılar nedeniyle ciddi kayıplar yaşadığı vurgulandı. Ayrıca nükleer tesisler, üst düzey askeri yetkililer ve bilim insanlarına yönelik saldırıların; ülkenin güvenlik imajını derinden sarstığı ifade edildi. Analizde 2024 yılında İsrail’le artan çatışmalar ve Haniye suikastının, İsrail’in İran topraklarındaki operasyonlarının zirve noktası olduğu vurgulanırken İran’ın, bu zayıflıkları gidermek için son 10 yılda Çin ve Rusya ile derinleşen teknolojik iş birliği çabalarına ağırlık verdiği ancak şu ana kadar beklenen sonuçlara ulaşamadığı belirtildi. – ANKARA

Related Posts

İsrailliler Gazze’de öldürülen askerlerin cenaze töreninde feryat etti: Neden oradaydılar?

Gazze’deki çatışmalarda öldürülen İsrail askerleri için düzenlenen cenaze törenlerinde yakınları gözyaşlarına boğuldu. Çığlıklar yükseldi, ağıtlar yakıldı. Bazı aileler “Neden oradaydı?” diyerek isyan etti. Sosyal medyada yayılan görüntüler, işgalin bedelini bir kez daha gözler önüne serdi. İsrail toplumunda artan asker kayıpları, tepkileri de beraberinde getiriyor.

Kamyon uçuruma yuvarlandı, 2 kişi hayatını kaybetti

Antalya’nın Kaş ilçesinde uçuruma devrilen kamyondaki 2 kişi hayatını kaybetti.

Kim Jong-un ile ilgili çok çarpıcı gerçek ortaya çıktı: Dedesinin mesleği herkesi şaşırttı

Japonya’da yayımlanan bir kitapta, Kuzey Kore lideri Kim Jong-un’un anne tarafından dedesi Ko Gyo-taek’in, kaçakçılık yaptığı suçlamasıyla Japonya’dan sınır dışı edildiği, bu yüzden gençlik yıllarında Kuzey Kore’ye yerleştiği öne sürüldü. Hong Kong …

Türkiye için kritik viraj: Silah bırakan PKK’lılar ne yapacak?

Terör örgütünün silah bırakmasına saatler kala, gözler yarın yaşanacak gelişmelere çevrildi. Peki ‘Terörsüz Türkiye’ adı verilen süreç nasıl ilerleyecek? Bundan sonrasında ne olacak? Silah bırakan PKK’lılar ne yapacak? İşte ayrıntılar…

Erdoğan yeni CHP’yi böyle tanımladı: Haraç partisi

Yeni Şafak Gazetesi’nin 10 Temmuz 2025 tarihli birinci sayfasında yer alan manşet ve haberler… Yerel kalkınmaya teşvik hamlesi Bölgeler arası gelişmişlik farkını azaltacak ve bölgelerin rekabet güçlerini artıracak yerel kalkınma yatırımlarının …

Çöpten topladığı yünlerle iş kurdu: Suruç’ta ilk ve tek, üretim noktası oldu

Şanlıurfa’nın Suruç ilçesinde yaşayan 51 yaşındaki ev hanımı Cemile Şahin, 2012 yılında bir dikiş makinesi alarak yastık ve minder dikerek ev ekonomisine katkı sağlamaya başladı. Her geçen gün işini geliştiren Şahin, elyaftan yapılan yorgan işine de …